Hoe ontwerper Gabriel Fontana sport inzet om de samenleving te herdefiniëren
Van een afstudeerproject aan de Design Academy Eindhoven tot een tentoonstelling op de Architectuur Biënnale van Venetië: de reis van Gabriel Fontana illustreert hoe experimenteel, interdisciplinair design kan uitgroeien tot een internationaal erkende praktijk. In zeven jaar tijd ontwikkelde hij zich van student tot gevestigd ontwerper die de grenzen van zijn vakgebied verlegt.
8 juli 2025
Sport als ontwerpsysteem
Wie kan meedoen? Bij welk team hoor je? Wie krijgt de bal? In de praktijk van ontwerper Gabriel Fontana is (team)sport een metafoor voor de samenleving. Door sport te hervormen, prikkelt Fontana ideeën over inclusie, identiteit en gemeenschap. ‘Ik gebruik sport als een universele taal die mensen op verschillende manieren aanspreekt. Zo worden we in staat gesteld om opnieuw na te denken over groepsdynamiek en solidariteit,’ vertelt Fontana.
Al tijdens zijn opleiding aan de Design Academy Eindhoven stond deze visie centraal. Zijn afstudeerproject Multiform, waarin spelers gedurende het spel telkens van team wisselen door veranderende tenues, werkte hij verder uit met subsidie vanuit de Regeling Vormgeving (2019). Naast andere ontwerpers betrok hij scholen en wijkcoöperaties bij dit proces.
Bewegend tussen disciplines
Het Multiform-project toonde aan dat er behoefte is aan methoden die inclusiviteit in de gymles (en sport in het algemeen) bevorderen. Tijdens het programma Talentontwikkeling (2021) richtte Fontana zich dan ook op hoe queer-pedagogiek geïntegreerd kan worden in ontwerp, en omringde zich met verschillende mentors. ‘Met hulp van mijn mentors kon ik de positionering van mijn praktijk opnieuw evalueren,’ reflecteert Fontana. Om tot een zo inclusief mogelijk sportontwerp te komen, positioneert hij zich nu op het snijvlak van verschillende disciplines – van product- en ruimtelijk ontwerp tot scenografie en sport. ‘Als we naar sport kijken, zien we een systeem van objecten die met elkaar interacteren, zoals een bal, tenues en spelregels. Ze komen allemaal samen in bijvoorbeeld een sportveld of een speelplaats, die we als architectonische ruimte kunnen zien,’ legt Fontana uit. Door te spelen met deze ontwerpelementen doorbreekt hij traditionele normen van ontwerp, sport én de maatschappij. Deze interdisciplinaire benadering van design – waarbij niet alleen objecten, maar ook ruimte, regels en processen worden herontworpen – illustreert Fontana’s vernieuwende perspectief op het vakgebied.
Als we naar sport kijken, zien we een systeem van objecten die met elkaar interacteren, zoals een bal, tenues en spelregels. Ze komen allemaal samen in bijvoorbeeld een sportveld of een speelplaats, die we als architectonische ruimte kunnen zien
Wereldwijde erkenning
Al snel na zijn ontwikkeljaar in 2021 vond Fontana’s praktijk internationale weerklank. Met steun van Vouchers Internationaal gaf hij presentaties over zijn werkwijze aan de New York University (2023) en tijdens What Design Can Do in Mexico (2024). Zijn spellen zijn gespeeld op scholen wereldwijd, tijdens de Olympische Spelen van 2024 en op het Nike hoofdkantoor. Ook was zijn werk te zien in gerenommeerde musea zoals het Museum of Modern Art in New York, MAC/VAL in Parijs en W139 in Amsterdam. Van mei tot november 2025 presenteert Fontana Sidelined in het Nederlandse Paviljoen op de Architectuur Biënnale van Venetië.
Sidelined in Venetië
Op uitnodiging van het Nieuwe Instituut en in samenwerking met curator Amanda Pinatih ontstond in Venetië een eigenzinnige sportbar onder de titel Sidelined. Bezoekers maken via grote schermen kennis met spellen als Anonymous Allyship en Fluid Field. Bij Anonymous Allyship krijgen deelnemers een geheime teamindeling die pas tijdens het spel duidelijk wordt – een ervaring van belonging en not-belonging, en bij Fluid Field is het speelveld aan verandering onderhevig. Zo wordt het vermogen van de spelers om zich aan te passen aan nieuwe situaties op de proef gesteld.
Het Nederlandse Paviljoen op de Architectuur Biënnale van Venetië – met 285.000 bezoekers tijdens de vorige editie het meest prestigieuze internationale platform voor architectuur – markeert een hoogtepunt in Fontana’s jonge carrière. ‘Gabriel daagt ons uit om anders naar design te kijken,’ aldus curator Amanda Pinatih. ‘Het gaat niet alleen om functionele objecten, maar ook om de regels en processen die we om ons heen hebben ontworpen.’
Door de spelregels te veranderen toont Fontana nieuwe mogelijkheden voor samenleven – werelden die voorbijgaan aan binair denken en waar iedereen kan meedoen. Sport wordt zo veel meer dan een spel: het is een ontwerpinstrument om de samenleving zelf te herdefiniëren.
blijf gestimuleerd
blijf gestimuleerd
